Tarım öldü, mirası gıda enflasyonu

Belce ÖRÜ

Enflasyon hedefleri sürekli güncellenirken vatandaşın mutfağı da yangın yerine döndü. Merkez Bankası (TCMB) yılın ilk enflasyon raporu sunumunda gıda enflasyonundan dem vurdu.

Sunumda şu ifadelere yer verildi: “İşlenmemiş gıda grubu fiyatlarının seyri enflasyon tahminleri üzerinde risk oluşturmaktadır. Geçici arz koşullarına duyarlı olan taze meyve ve sebze grubu yılın son çeyreğinde güçlü bir artış göstererek tüketici enflasyonunda daha olumlu bir görünümü engelleyen ana unsur olmuştur.” Ocak ayı yüzde 5.19 oranında artan gıda fiyatları, işlenmemiş gıda ve sebze-meyve ürünleri öncülüğünde son 3 aydır olduğu gibi ocak ayında enflasyonunun da temel belirleyicilerinden biri haline geldi. TCMB gıda enflasyonunu iklim değişikliği ve mevsimsel etkiler gibi nedenlere bağlarken temel sebep yanlış ekonomi politikaları ve plansız üretim nedeniyle kurban edilen tarım sektörü.

İSTİHDAM DÜŞTÜ

Girdi maliyetleri artan, teşviklerden yeteri kadar faydalanamayan ve emeğinin karşılığını mahsulden alamayan çiftçiler zaman içinde tarımsal istihdamdan çekilirken tarlalarını da elden çıkardı. Bu da tarımda arz sorununun oluşmasına ve gıda fiyatlarının yükselmesine neden oldu. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2014 yılında 5 milyon 180 bin kişi tarımsal istihdamdayken, 2023’te bu sayı 4 milyon 695 bin kişiye düştü. İktidar, ‘Tarımda çalıştıracak işçi bulamıyoruz’ diyerek Afgan ve Suriyeli mültecileri desteklerken yumurta kapıya dayanınca ulusal istihdam eylem planını devreye soktu. Ulusal İstihdam Stratejisi 2025 raporuna göre 2014 yılında yüzde 20.3 olan tarımsal istihdam oranı 2023’te yüzde 14.8’e geriledi.

TCMB gıda tahminlerini de güncelledi

Gıda fiyatları enflasyonuna ilişkin varsayımın güncellenmiş hali 2024 ve 2025 yılları için sırasıyla yüzde 41.8 ve yüzde 22.5 seviyesindeydi. Son raporda 2025 yılına ilişkin gıda fiyatları varsayımı işlenmemiş gıda ürünleri kaynaklı olarak yüzde 24.5’e güncellendi, 2026 yılı için ise yüzde 13.5 olarak belirlendi. TCMB’nin yayınladığı yılın ilk enflasyon raporunda gıda grubu yıllık enflasyonu 2024 yılını yüzde 43.6 ile bir önceki rapor varsayımlarının üzerinde tamamladı.